Ściany oporowe, zwane również murami oporowymi, są samodzielnymi budowlami przyjmującymi postać ściany lub podłużnego filara przyściennego o prostym, skokowym lub ściętym boku zewnętrznym. Wykonane są z betonu lub żelbetu, a także z betonowych bloków, cegieł, kamieni, pustaków, czy gabionów. Są to elementy konstrukcyjne, które przenoszą napór zabezpieczonego obiektu na podłoże.
Najprostsze mury oporowe przyjmują postać ściany wbijanej bezpośrednio w podłoże na odpowiednią głębokość. Nie jest to jednak zbyt skuteczne rozwiązanie, ponieważ napór, np. ziemi w nasypie, może być zdecydowanie zbyt duży dla takiej konstrukcji. O wiele lepszym rozwiązaniem jest zastosowanie muru oporowego o ukośnej ścianie zewnętrznej lub wyposażonego w specjalną, prostopadłą postawę, mocowaną w gruncie. Taka budowla o wiele skuteczniej przenosi obciążenia.
Mury oporowe stosowane są przede wszystkim w budownictwie transportowym oraz drogowym, gdzie stanowią bardzo ważne elementy nasypów, a także ramp, wiaduktów czy przejść podziemnych. Ponadto używane są do stabilizacji uskoków ziemnych oraz podłoża – np. pod budowę mostów.
Nie należy także zapominać o innych zastosowaniach tego rodzaju konstrukcji. Używa się ich do zabezpieczenia wałów przeciwpowodziowych oraz regulowania koryt rzecznych, a także do wzmocnienia fortyfikacji wojskowych czy murów w kościołach. Używa się ich również przy wjazdach do podziemnych garażów lub w magazynach oraz do utworzenia zasieków magazynowych. Ponadto ściany oporowe są coraz częściej stosowane w małej architekturze, np. w ogrodach, gdzie pełnią rolę zabezpieczenia sztucznego wzniesienia.
